Haftanın Tarihine Bakış

Düşman işgali altındaki Anadolu ve Rumeli topraklarında, Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde Kurtuluş Savaşı'nı başlatacak ve Cumhuriyet'e giden yolda adımlar atılmasını sağlayacak Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 23 Nisan 1920'de açıldı.

TBMM'nin açılışına giden adımlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkmasının ardından, Mondros Mütarekesi'ne rağmen ülkenin işgal edilmeye başlanması üzerine Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a ayak basmasıyla atıldı.

Amasya Tamimi ile Erzurum ve Sivas kongrelerinde alınan kararlar "ulusun egemenliğini yine ulusun sağlayacağı"nı ortaya koydu.

1919 sonbaharında yapılan seçimlerden sonra son Osmanlı Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920'de, 168 üyesinden 162'sinin katılımıyla toplandı. Mustafa Kemal, Erzurum mebusu seçilmişti, ancak o Ankara'da kaldı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti yanlısı milletvekillerinin çoğunlukta olduğu bu Meclis, 28 Ocak 1920'de yaptığı gizli oturumda, "Misakı Milli"yi kabul etti.

İstanbul'un 16 Mart'ta işgali ve milli mücadele yanlılarının tutuklanmaya başlanması üzerine, milletvekilleri ve aydınlar, Ankara'ya geçmeye başladı. Mebusan Meclisi de 18 Mart'ta süresiz tatil kararı aldı.

Mustafa Kemal Atatürk de 19 Mart 1920'de yayımladığı genelgeyle, "Ankara'da, olağanüstü yetkili bir meclis"in toplanacağını duyurdu. Genelgede, "ulusun bağımsızlığını ve devletin kurtarılmasını sağlayacak önlemleri düşünüp uygulamak üzere olağanüstü yetki verilecek bir meclisin Ankara'da toplantıya çağrılması ve dağıtılmış olan mebuslardan gelebileceklerin bu meclise katılmaları" istendi. Seçimle belirlenen milletvekilleriyle dağıtılan Osmanlı Mebusan Meclisi'nden kaçarak Ankara'ya gelebilenlerden 84'ü, ilk Meclis'te yer alabildi.

Mustafa Kemal, 22 Nisan 1920'de Büyük Millet Meclisi'nin açılışını duyurduğu genelgesinde ise bundan böyle "bütün sivil ve askeri makamların ve bütün ulusun emir alacağı en yüksek kat"ın bu Meclis olacağını kaydetti.

23 Nisan 1920'de, Hacıbayram Camisi'nde cuma namazı kılındıktan, kurbanlar kesildikten sonra ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi, İttihat ve Terakki Kulübü olarak yapılan binada açıldı.

-Belli başlı öteki olaylar

21 Nisan

1864- Toplum bilimci Max Weber doğdu.

1900- "Tom Sawyer", "Huckleberry Finn" adlı öyküleriyle tanınan Amerikalı mizah yazarı Mark Twain öldü. Twain'in asıl adı Samuel Langhorne Clemens'di.

1920- Mustafa Kemal Paşa, vilayetlere Meclis'in 23 Nisan 1920'de açılacağını bildiren genelge yayımladı.

1938- Pakistan'ın ünlü şairi Muhammed İkbal öldü.

1939- Hatay, Türk gümrük tarifesine dahil oldu.

1952- Türkiye ile Yunanistan arasında imzalanan anlaşmayla vize formaliteleri kaldırıldı.

1957- Muhsin Ertuğrul, İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrolarının başına getirildi.

1964- Yunanistan, Kıbrıs'taki askeri birliğini, Birleşmiş Milletler Barış Gücü emrine vermeyi kabul etti.

1964- Rum Patriği Vekili Emilyanos ile Metropolit Canavaris, Türkiye aleyhine faaliyet gösterdikleri gerekçesiyle sınır dışı edildi.

1967- Yunanistan'da darbe yapıldı. "Albaylar Cuntası" yönetime el koydu.

1973- "Devlet Ana", "Yorgun Savaşçı" gibi yapıtlara imza atan yazar Kemal Tahir 63 yaşında öldü.

1996- Çeçenistan Devlet Başkanı Cahar Dudayev, bir Rus füze saldırısında öldü.

2005- TBMM Başkanlık Divanı, "TBMM 85. Yıl Milli Egemenlik Onur Ödülü"nün Prof. Dr. Gazi Yaşargil'e verilmesini kararlaştırdı.

22 Nisan

1920- İtilaf Devletleri, Osmanlı hükümetini Paris'te toplanacak sulh konferansına davet etti.

1924- Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü kuruldu. Anadolu demiryollarının devletleştirilmesine ilişkin yasa benimsendi.

1933- Türkiye ile Osmanlı Düyunu Umumiye Hamilleri arasında imzalanan anlaşmayla Osmanlı borçlarının tasfiyesi sağlandı.

1935- Türk Kadınlar Birliğinin çağrısıyla İstanbul'da toplanan Uluslararası Kadınlar Kongresi çalışmalarını tamamladı.

1940- Siirt'in güneyindeki Beşiri yakınlarındaki Raman Dağı'nda 1042 metre derinlikte petrol bulundu.

1947- Türkiye'ye yabancı sermaye girişine izin veren yasa kabul edildi.

1962- Anayasa Mahkemesi ve Yüksek Hakimler Kurulunun kurulmasına karar verildi.

1970- Türkiye gazetesi yayımlanmaya başladı.

1993- TGRT televizyonu kuruldu.

1993- Sekizinci Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın naaşı, Fatih Camisi'nde kılınan namazdan sonra Vatan Caddesi'nde hazırlanan kabirde toprağa verildi.

1994- Eski başbakanlardan Adnan Menderes'in eşi Berin Menderes

Ankara'da vefat etti.

2009- 1 Mayıs'ın "Emek ve Dayanışma Günü" adıyla tatil edilmesine

ilişkin kanun değişikliği TBMM'de kabul edildi.

2012- IMF, borç yükü içindeki Avrupa ülkelerine, güven ve verimliliği artırmak, güçlü ve dengeli büyümeyi teşvik etmek için "cesur yapısal reformları hayata geçirmeleri" çağrısında bulundu

2013- İsrail'in Mavi Marmara saldırısıyla ilgili Türkiye'den özür dilemesinin ardından, tazminat konusunda görüşmelerde bulunmak üzere İsrail'den bir heyet Ankara'ya geldi. İsrailli heyet, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu ve ardından Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ile görüştü. Feridun Sinirlioğlu, İsrail heyetiyle bir metin üzerinde anlaştıklarını ve gelecek günlerde ikinci kez görüşeceklerini söyledi.

23 Nisan

1616- İngiliz oyun yazarı William Shakespeare öldü.

1920- Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldı.

1923- Lozan Konferansı'nın ikinci dönemi başladı.

1924- Ankara'da Türk Ocakları I. Kurultayı toplandı.

1929- "Çocuk Bayramı ve Haftası" ilk kez kutlandı.

1930- Birinci Ulusal Mimarlık üslubunun tüm özelliklerini yansıtan son binalardan biri olarak kabul edilen Ankara'daki Türk Ocakları Genel Merkezi binası hizmete açıldı.

1938- Fransa'nın Nice kentinde yedi ülkenin katıldığı yarışmalarda Ordu Süvari Ekibi birincilik kazandı.

1945- Doğan Kardeş dergisinin ilk sayısı yayımlandı.

1948- II. Dünya Savaşı'ndan beri kapalı tutulan Topkapı Sarayı Müzesi ve İstanbul Arkeoloji Müzesi törenle halka açıldı.

1960- İzmit Petrol Rafinerisi'nin temeli atıldı.

1961- İlk TBMM binası müze haline getirildi.

1961- Yerli yapım "27 Mayıs Treni" ilk seferini yaptı.

1965- İlk Sovyet haberleşme uydusu Maniya-1 uzaya fırlatıldı.

1969- Robert Kennedy'nin katili Sirhan Bişara Sirhan, ölüm cezasına çarptırıldı.

1974- Siyasi hakların iadesi hakkında Anayasa değişikliğinin yürürlüğe girmesinin ardından Senato Başkanı Tekin Arıburun, eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar'a bir tezkere yazdı. Yemin ederek

senatörlük görevine başlamasını istedi. Bayar, bu isteği 28 Nisan'da geri çevirdi.

1979- Türkiye'nin yedi ülke ile telefon görüşmesini sağlayacak uyduyla haberleşme istasyonu hizmete girdi.

1981- MGK, eski Gümrük ve Tekel Bakanı Tuncay Mataracı'nın Yüce Divan'da yargılanmasına karar verdi.

1982- TRT, haftada iki gün renkli yayına başladı.

1984- AIDS'e neden olan virüs belirlendi.

1985- Sabah gazetesi yayın hayatına başladı.

1992- Sağlık kontrolü için ABD'de bulunan Cumhurbaşkanı Turgut Özal'a prostat kanseri teşhisi konuldu.

2003- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun aldığı karar doğrultusunda KKTC ile Rum kesimi anasında serbest geçişler başladı.

2007- Samsun Ceyhan Petrol Boru Hattının temeli törenle atıldı.

2007- Rusya'nın eski Devlet Başkanlarından Boris Yeltsin öldü.

2012- TBMM Başkanı Cemil Çiçek, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı dolayısıyla eşi Gülten Çiçek ile resepsiyon verdi. Meclis'teki resepsiyona, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül yalnız, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ise eşi Emine Erdoğan ile katıldı.

24 Nisan

1512- I. Selim tahta çıktı.

1830- Osmanlı hükümeti, Yunan Devletinin varlığını resmen kabul etti.

1898- İspanyolların, Küba adasının boşaltılması istemini reddederek ABD'ye savaş ilan etmesiyle, İspanya Amerikan Savaşı başladı.

1909- İstanbul'a gelen "Hareket Ordusu" 31 Mart Ayaklanması'nı bastırdı.

1916- Patrick Pearse önderliğindeki gizli milliyetçi örgüt İrlanda Cumhuriyetçi Kardeşliği, Dublin'de İngiliz egemenliğine karşı Paskalya ayaklanmasını başlattı.

1920- Mustafa Kemal, "Büyük Millet Meclisi Reisliği"ne seçildi.

1934- Türk Askeri Uçak Filosu Moskova Hava Meydanı'na indi.

1946- Ulvi Cemal Erkin'in 1. Senfonisi, Ankara Devlet Konservatuvarında ilk kez seslendirildi.

1959- Mısır Devlet Başkanı Nasır, Shell ve Anglo-Egyptian petrol şirketlerini kamulaştırma emri verdi.

1972- TBMM, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam

kararlarını yeniden onayladı.

1980- İran'da rehin tutulan 52 Amerikalıyı kurtarmak için operasyon düzenlendi. Rehinelerin kurtarılamadığı operasyonda, 8 ABD askeri hayatını kaybetti.

1991- Türkiye'nin ilk güzellik kraliçesi Feriha Tevfik öldü.

2001- Ankara DGM Cumhuriyet Başsavcılığı, Beyaz Enerji Operasyonu'na ilişkin soruşturmayı tamamlayarak dava açtı.

2004- BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Kıbrıs'ta çözüm için hazırladığı plana ilişkin referandum yapıldı. Plan, KKTC'de "evet" oyları fazla çıkmasına rağmen Güney Kıbrıs Rum Kesimi "hayır"  dediği için reddedilmiş oldu.

2007- Türk Diş Hekimleri Birliği kurucusu ve onur üyesi Prof. Dr. Yılmaz Manisalı 77 yaşında vefat etti.

2012- ABD Başkanı Barack Obama, Ermenilerin 1915'te yaşanan olayları

anma günü olarak seçtiği 24 Nisan'daki konuşmasında, geçen yıl olduğu

gibi "Büyük Felaket" anlamına gelen "Meds Yeghern" ifadesini kullandı.

25 Nisan

1719- Robinson Crusoe yayımlandı.

1874- Radyo dalgaları üzerinde çalışan ve bu yolla ilk haberleşmeyi sağlayan fizik bilgini Guglielmo Marconi doğdu.

1859- Kızıldeniz ile Akdeniz'i birbirine bağlayacak 101 mil uzunluğundaki Süveyş kanalının kazılmasına, Mısır'ın Akdeniz'deki kıyı kenti Port Said'de başlandı.

1915- Arıburnu Zaferi kazanıldı.

1918- Kars ve Ardahan düşman işgalinden kurtuldu.

1920- TBMM adına Başkan Mustafa Kemal Paşa'nın, "Milleti birlik ve beraberliğe çağıran ve düşman yalanlarına inanılmamasını isteyen" genelgesi yayımlandı.

1925- Mareşal Hindenburg, Almanya'nın halk oyuyla seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu.

1926- İran'da Rıza Han Pehlevi, kendisini şah ilan etti.

1929- "Zabitler ve askeri memurların 25 yaşını ikmal etmeden evlenmemelerine" ilişkin kanun, TBMM'de kabul edildi.

1932- Başbakan İsmet İnönü, Sovyetler Birliği'ne resmi ziyarette bulundu.

1939- Alman uçak şirketi Lufthansa ile sözleşme imzalandı.

1941- Atatürk'ün yaveri, Bilecik Milletvekili Salih Bozok öldü.

1945- 46 ülkeden gelen delegeler Milletler Cemiyetinin yerini alacak "Birleşmiş Milletleri" kurmak üzere San Fransisco'da bir araya geldi. Türkiye, San Francisco'da 46 ülkenin katıldığı BM Uluslararası Örgütlenme Konferansı'na Dışişleri Bakanı Hasan Saka başkanlığında bir heyet gönderdi.

1946- İstanbul Ankara hattında yataklı tren seferleri başladı.

1952- Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fuad Köprülü,

Yunanistan'a resmi ziyarette bulundu.

1953- Cambridge'den iki bilim adamı, kalıtsal özellikleri ebeveynden çocuğa taşıyan "Deoksiribonükleik Asit" (DNA) adını verdikleri molekül yapısını buldu.

1957- Fethiye'de 7.1 büyüklüğündeki depremde 67 kişi öldü.

1962- Anayasa Mahkemesi kuruldu.

1974- Portekiz'de "Karanfil Devrimi": General Antonio Spinola'nın yönettiği askerler, Salazar'ın faşist diktatörlüğünü devirdi.

1974- İtalyan sinema oyuncusu Sophia Loren, Türkiye Gazeteciler Sendikasının konuğu olarak Türkiye'ye geldi.

1976- Portekiz'de faşist diktatörlük sonrasında yapılan ilk serbest seçimleri Mario Soares liderliğindeki Sosyalist Parti kazandı.

1986- İstanbul Cumhuriyet Savcılığı "muzır neşriyat" kapsamına alınan "Playboy" dergisinin "poşete konulmasına" karar verdi.

1990- ABD uzay mekiği Discovery'nin mürettebatı, ilk uzay teleskobu Hubble'ı, yer çevresinde alçak bir yörüngeye oturtmayı başardı.

1995- Türk Silahlı Kuvvetlerinin Irak'ın kuzeyine giren 35 bin askerinden 20 bininin geri çekildiği bildirildi.

2000- TBMM'de grubu bulunan 5 siyasi partinin genel başkanları, Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer'i cumhurbaşkanlığına aday gösteren öneriyi imzalayarak, TBMM'ye sundu.

2001- Merkez Bankasına özerklik getiren yasa TBMM'de kabul edildi.

2002- Türkiye'de ilk TV tüpü imalatı yapan Uğurgül fabrikalarının kurucusu Ahmet Uğurlu vefat etti.

2009- Dünya Sağlık Örgütü "domuz gribi" salgınının daha da yayılabileceği uyarısı yaptı. Meksika ve ABD'de ölenlerin sayısı 77'ye ulaştı.

2010- Türkiye Barolar Birliği Başkanı Özdemir Özok, kanser tedavisi gördüğü ABD'de hayatını kaybetti.

2012- Hollanda'da, THY uçağının, 25 Şubat 2009'da İstanbul–Amsterdam seferini yaparken Schiphol Havaalanı'na inişe geçtiği sırada düşmesiyle soruşturmayı yürüten Haarlem Savcılığı, kimsenin suç işlemediğine karar verdi.

26 Nisan

1930- Mecidiyeköy'de likör fabrikası açıldı.

1936- İlk Türk romancılarından Samipaşazade Sezai 76 yaşında İstanbul'da öldü.

1937- Adolf Hitler'in İspanya'da ayaklanan Falanjist güçlerin lideri Francisco Franco'ya gönderdiği uçaklar, Guernica'yı bombaladı.

1961- Yüksek Seçim Kurulu oluştu.

1986- Rusya'daki Çernobil Nükleer Santrali'nde patlama oldu. 7 milyon kişinin zarar gördüğü patlama nedeniyle ortaya çıkan radyoaktif bulutlardan Türkiye de etkilendi.

1994- Güney Afrika'da ilk çok ırklı seçimler yapıldı. Oyların yüzde 62'sini alan Nelson Mandela liderliğindeki Afrika Ulusal Kongresi, seçimlerin galibi oldu.

2005- BM, CHP İstanbul Milletvekili Kemal Derviş'in BM Kalkınma Programı başkanlığına seçildiğini resmen açıkladı.

2006- "Haydar Haydar", "El Vurup Yaremi İncitme Tabip" gibi türküleriyle tanınan Türk halk müziği sanatçısı Ali Ekber Çiçek 71 yaşında İstanbul'da öldü.

2011- Fenerbahçe Kulübü eski Başkanı Güven Sazak, 76 yaşında İstanbul'da vefat etti.

2012- Pakistan Başbakanı Yusuf Rıza Gilani, Cumhurbaşkanı Asıf Ali Zerdari hakkındaki bir soruşturmayı engellemekten suçlu bulundu.

2013- Rusya'nın başkenti Moskova yakınlarında bir akıl hastanesinde çıkan yangında çoğu hasta  38 kişi hayatını kaybetti. Binadan yalnızca 3 kişi kaçmayı başardı.

2013 -Türkiye'nin ilk yerli mini haberleşme test uydusu "TÜRKSAT-3USAT" Çin'den fırlatıldı.

27 Nisan

1495- Osmanlı Padişahı I. Süleyman doğdu. Kanuni Sultan Süleyman, Avrupa'da "Muhteşem Süleyman" olarak anıldı.

1521- Portekiz ile İspanya adına seferler düzenleyen ve 9 Mart'ta ulaştığı Filipinler'de imzaladığı ittifak anlaşmasıyla İspanya'ya Büyük Okyanus bölgesindeki ilk müttefikini kazandıran Portekizli kaşif Ferdinand Magellan, Mactan adasındaki yerlilerle girdiği çatışmada öldürüldü.

1908- II. Abdülhamid tahttan indirildi, yerine IV. Mehmed Reşat tahta geçti.

1918- II. Abdülhamid, Beylerbeyi Sarayı'nda öldü.

1927- Türkiye'de ilk radyo yayını başladı. Türk Telsiz Telefon AŞ adıyla çalışmalarına başlayan özel kuruluş, yayınlarını 1938'de devlet radyosu kurulana kadar sürdürdü.

1934- Haftalık resmi tatil, cuma gününden pazara alındı.

1938- Türkiye ile Yunanistan arasında dostluk antlaşması imzalandı.

1940- Köy Enstitülerinin kuruluşuna ilişkin kanun kabul edildi. Köylünün eğitilmesini, kalkınmasını ve toprağa bağlanmasını amaçlayan Köy Enstitüleri, 1946'dan sonra klasik

öğretmen okullarına dönüştürüldü.

1960- Mersin Limanı hizmete açıldı.

1964- Ankara'da İkinci Çubuk Barajı hizmete açıldı.

1965- Amerika'nın Vietnam Savaşı'na giderek artan şekilde katılması, Fransa'da Paris sokaklarında protesto edildi.

1981- Ünlü ses sanatçısı ve besteci Münir Nurettin Selçuk, 82 yaşında İstanbul'da öldü.

1988- Cardiff'te yapılan Avrupa Halter Şampiyonası'nda ilk kez Türkiye adına uluslararası bir şampiyonaya katılan Naim Süleymanoğlu, bir dünya rekoru kırdı ve 3 altın madalya kazandı.

1992- TRT, Türk Cumhuriyetlerine yönelik uydu televizyon yayınını (Avrasya) başlattı.

1997- Besteci Arif Sami Toker vefat etti.

2006- "Mihrabım Diyerek Sana Yüz Vurdum", "Duydum ki Unutmuşsun Gözlerimin Rengini" gibi şiirlerin sahibi Turgut Yarkent, 90 yaşında GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesinde vefat etti.

2007- TBMM Genel Kurulunda 11. Cumhurbaşkanı seçimi için yapılan ilk tur oylamada Abdullah Gül, 357 oy olarak Anayasa'nın öngördüğü 367 oyu sağlayamadı. TBMM Başkanı Bülent Arınç'ın açıkladığı ilk tur sonucuna göre oylamaya 361 milletvekili katıldı. CHP, oylamada

"toplantı yeter sayısının 367'yi bulmadığı" iddiasıyla ilk turun iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesinde dava açtı.

2009- İstanbul'da yasa dışı "Devrimci Karargah" örgütüne yönelik operasyonda çıkan çatışmada, biri başkomiser 2 kişi hayatını kaybetti. Operasyonda, 6 polis ve bir gazeteci yaralandı, 1 kişi de ölü ele geçirildi.

2011- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, kamuoyunda "çılgın proje" olarak adlandırılan "Kanal İstanbul" projesini İstanbul Kongre Merkezi'nde tanıttı. Erdoğan, İstanbul'un, içinden iki deniz geçen bir şehre dönüşeceğini duyurdu.

2012- Danıştay 10. Dairesi, Milli Eğitim Bakanlığı'nın, 19 Mayıs Atatürk'ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı kutlamalarının Ankara dışındaki illerde, sadece okullarda öğrencilerle kutlanmasını

öngören genelgesinin yürütmesini durdurdu. - Ankara