Haftanın Tarihine Bakış

Kurtuluş Savaşı, Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın, 26 Ağustos 1922'de, sabaha karşı verdiği emirle başlattığı Büyük Taarruz, 30 Ağustos'ta "Başkomutanlık Meydan Muharebesi"nin kazanılmasıyla sonuçlandı.

Mustafa Kemal, Dumlupınar'da eşi Latife Hanım ile 30 Ağustos 1924'te katıldığı "Meçhul Asker Anıtı"nın temel atma töreninde, zaferin kazanıldığı o günleri adeta yeniden yaşadı. "Tıpkı bugün gibi" dediği konuşmasında, anıtın temelinin atıldığı tepeye iki yıl önce gelişini ve ateşler yükselen savaş alanını anlatan Mustafa Kemal, "29/30 Ağustos sabaha karşı", Garp Cephesi Harekat Şubesi Müdürü Tevfik Bey'in (Bıyıklıoğlu) getirdiği savaşta son durumu gösteren harita üzerine, "derhal Fevzi (Çakmak) ve İsmet (İnönü) Paşaları" çağırtarak, düşmanı yok edecek yeni emrini verdi.

Kendisi de cepheye hareket eden Mustafa Kemal, saatler ilerleyip sonuç alınınca, 31 Ağustos sabahı savaş meydanını dolaştı. Mustafa Kemal, gördüğü manzarayı törende aktarırken, ordunun zaferinin büyüklüğünü, buna karşılık "hasım ordunun" uğratıldığı felaketin dehşetini ve savaş meydanından toplanan ölülerin, esir kafilelerinin oluşturduğu görünümün "bir mahşeri" andırdığından özenle kurduğu cümlelerle söz etti.

Mustafa Kemal Atatürk, anıtın, "Türk vatanına göz dikeceklere, Türk'ün 30 Ağustos günündeki ateşini, süngüsünü, hücumunu, kudret ve iradesindeki şiddeti hatırlatacağı"nı da kaydetti.

"Yeni Türk Devleti'nin, genç Türk Cumhuriyeti'nin temelinin burada sağlamlaştırıldığını, ebedi hayatının burada taçlandırıldığı"nı vurgulayan Mustafa Kemal, konuşmasının sonunda gençlere şöyle seslendi:

"Gençler! Cesaretimizi takviye ve idame eden sizsiniz. Siz, almakta olduğunuz terbiye ve irfan ile insanlık meziyetinin, vatan muhabbetinin, fikir hürriyetinin en kıymetli timsali olacaksınız. Ey yükselen yeni nesil! İstikbal sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk, onu ila ve idame edecek sizsiniz. Arkadaşlar, bu gaza ve şehadet diyarını terk ederken, 'Şehit Asker'i hep beraber hürmet ve tazimle selamlayalım."

-Belli başlı öteki olaylar

26 Ağustos

1071- Büyük Selçuklu hükümdarı Alparslan komutasındaki ordunun, Bizans ordularını yenmesiyle Malazgirt Zaferi kazanıldı.

1920- ABD'de kadınlar ilk kez oy kullandı.

1922- Büyük Taarruz (Başkumandanlık Meydan Muharebesi) başladı.

1924- Türkiye İş Bankası kuruldu. İlk genel müdürü eski İktisat Vekili, Mübadele İmar ve İskan Bakanlığından ayrılan Celal (Bayar) Bey oldu. Türkiye İş Bankasının kuruluş sermayesi 1 milyon liraydı.

1932- İzmir Fuarı açıldı.

1932- Türkiye'de ilk kez yapılan Büyükdere'deki yüzme yarışlarında İstanbul ekibi birinci oldu.

1936- İngiltere, - Süveyş Kanalı dışında - Mısır'a bağımsızlığını verdi.

1936- İlk sesli televizyon gösterimi BBC kanalından yapıldı.

1957- Transistörlü radyo piyasaya sürüldü. 1927'de yalnızca yedi olan radyo alıcısı sayısı 1950'lerde 300 bini aştı.

1968- Ressam Cemal Tollu 69 yaşında öldü.

1972- Mizah dergisi "Gırgır", Oğuz Aral yönetiminde yayımlanmaya başlandı.

1972- Atlantik Okyanusu'nu uçakla geçen ilk pilot Charles Lindbergh öldü.

1986- Kamerun'da volkanik gölden çıkan karbondioksit ve

hidrojen gazlarının karışımı sonucu 1500 kişi öldü.

1991- İstinye Tersanesi kapatıldı.

1997- Türkiye'nin ilk kadın seramik sanatçısı Füreya Koral 87 yaşında öldü.

2002- Anıtkabir'de yeniden oluşturulan "Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi" Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından açıldı.

2010- Rize'de meydana gelen sel ve heyelan nedeniyle 13 kişi öldü.

2012- Türkiye, Genç Kızlar Avrupa Voleybol Şampiyonası finalinde Sırbistan'ı 3-0 yenerek Avrupa şampiyonu oldu.

27 Ağustos

598- Hazreti Ali doğdu.

1389- I. Murat, Sırp güçlerine karşı Kosova Meydan Muharebesi'ni kazandı. Murat Hüdavendigar, zaferden sonra savaş alanını incelerken, yaralı Sırp Miloş Obiliç'in hançer darbesiyle şehit düştü.

1783- Mongolfier Kardeşler, hidrojen gazıyla doldurdukları ilk balonu uçurdu.

1892- New York Metropolitan opera binası yandı.

1922- Türk ordusu, Yunan işgalindeki Afyonkarahisar'ı kurtardı.

1925- Mustafa Kemal Paşa, sivil elbisesi ve "Panama şapka" ile İnebolu Türkocağı'nda ünlü "şapka nutku"nu verdi. "Şapka giyilmesine ilişkin kanun" da 25 Kasım 1925'te kabul edildi.

1927- Mustafa Kemal Paşa'ya suikast hazırlamak üzere Sisam'dan Anadolu'ya geçen Hacı Sami ölü, arkadaşları yaralı ele geçirildi.

1947- Cezayir, Fransa'dan bağımsızlığını istedi.

1950- BBC kanalı, ilk deniz aşırı yayınını Fransa'ya yaptı.

1958- İlk stereo plaklar piyasaya çıktı.

1964- Türkiye'deki ilk Amerika aleyhtarı gösteri, ABD'nin Kıbrıs konusundaki tutumu nedeniyle Ankara'da yapıldı.

1975- İlk maçını işgal ordularına karşı oynayan Fenerbahçeli futbolcu ve eski Kulüp Başkanı Dr. İsmet Uluğ öldü.

1979- Hindistan'ın son genel valisi Lord Louis Mountbatten, İrlanda açıklarında demirli bulunan yatına IRA (İrlanda Cumhuriyet Ordusu) tarafından yerleştirilen bombanın patlamasıyla öldü.

1979- Ney ustası Aka Gündüz Kutbay İstanbul'da öldü.

2003- Mars'ın Dünya'ya en yakın geçişi 60 bin yıl aradan sonra gerçekleşti.

2006- Öykü yazarı ve romancı Muzaffer Buyrukçu vefat etti.

2007- Gazeteci yazar Şakir Süter, İstanbul'da öldü.

2012- Bakanlar Kurulu, yükseköğretimde birinci öğretim ve açıköğretimde harçları kaldırdı.

28 Ağustos

1749- Alman asıllı şair ve yazar Johan Wolfgang Goethe doğdu.

1910- Karadağ, Osmanlı Devleti'nden bağımsızlığını ilan etti.

1934- Üsküdar- Kadıköy tramvay hattının ilk denemesi yapıldı.

1952- Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü kuruldu.

1954- Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Savarona yatı ile Yugoslavya'ya gitti.

1974- Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali'nde elektrik üretilmeye başlandı.

1979- Nesrin Olgun, Manş Denizi'ni yüzerek geçen ilk Türk kızı oldu.

1987- Yapımı yirmi yılda tamamlanan Kocatepe Camisi, Başbakan Turgut Özal tarafından açıldı.

1988- Ressam Eren Eyüboğlu 76 yaşında öldü.

1988- Almanya'daki havacılık gösterileri sırasında, İtalya Hava Kuvvetleri gösteri takımının uçağı seyircilerin üzerine düştü; 33 kişi öldü.

1999- 23 Nisan 1999'dan önce işlenmiş suçları kapsayan af yasa tasarısı TBMM'de kabul edildi.

1999- 12 Eylül'den sonra kurulan Milliyetçi Demokrasi Partisi Genel Başkanı, emekli Orgeneral Turgut Sunalp, İstanbul'da öldü.

2001- Üzeyir Garih'in öldürülmesiyle ilgili aranan İstanbul Hasdal Mekanize Alay Komutanlığı'nda askerliğini yapan er Yener Yermez firar etti.

2007- AK Parti Kayseri Milletvekili, Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül, Türkiye Cumhuriyeti'nin 11. Cumhurbaşkanı seçildi.

2008- Şair İlhan Berk, Bodrum'da tedavi gördüğü hastanede yaşama veda etti.

2011- Eski Genelkurmay Başkanlarından Necip Torumtay, tedavi gördüğü Ankara GATA'da 85 yaşında vefat etti.

2012- Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığınca kurulan 4 yeni kampa Suriyeli sığınmacılar yerleştirilmeye başlandı.

29 Ağustos

1521- Türk orduları Belgrad'ı zapt etti.

1526- Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları, Mohaç Meydan Savaşı'nı kazandı.

1855- Osmanlı'da ilk telgraf görüşmesi yapıldı. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla ilk telgraf Şumnu'dan İstanbul'a gönderildi. Kırım Savaşı'ndan bilgi veren telgrafta, "Müttefik askerleri Sivastopol'a girmişlerdir" yazılıydı. Türk birlikleri de müttefikler arasındaydı.

1924- Almanya, savaş tazminatının ödenmesine ilişkin, müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı'nı onayladı.

1929- Graff Zeppelin hava gemisi, 21 gün süren dünya turunu tamamlayarak Lakehurst'a döndü.

1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler toplama kamplarına gönderilmeye başlandı.

1936- İstanbul'da Atatürk Köprüsü'nün temeli atıldı. (Eskiden yerinde Unkapanı Köprüsü vardı.)

1945- Sultan II. Abdülhamid'in 400 milyon dolarlık miras davasını varisleri kazandı.

1947- ABD'li bilim adamları, nükleer güç için plütonyumu parçalamayı başardı.

1955- Kıbrıs Konferansı Londra'da toplandı.

1982- İsveçli sinema oyuncusu Ingrid Bergman öldü.

1986- Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın cenazesi, doğum yeri Umurbey'de törenle toprağa verildi.

1988- Ünlü ressam Eren Eyüboğlu öldü.

2005- Katrina kasırgası ABD'nin güneyini vurdu: 1200 kişi öldü.

2007- Türkiye Cumhuriyeti'nin 60. Hükümeti, AK Parti Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Erdoğan'ın başkanlığında kuruldu.

2010- Endonezya'nın Sumatra adasındaki Mount Sinanbug yanardağı 400 yıl aradan sonra faaliyete geçti.

2011- Genelkurmay Başkanlığının internet sitesi güncellendi. Güncelleme sonrasında sitedeki basın duyurusu ve açıklamalar, son 7 gün içinde yayımlananları kapsar hale getirildi. Tartışmalara konu olan 27 Nisan'daki açıklama da siteden kaldırıldı.

2012- Japonya ve Kuzey Kore, 4 yıl aradan sonra ilk kez hükümetler arası görüşmeler yaptı.

2012 - İsrail Hükümeti, 1972 Münih Olimpiyatları'na katılan İsrailli sporcuların ölümüyle sonuçlanan Münih operasyonuyla ilgili belgeleri ilk kez gün yüzüne çıkardı.

30 Ağustos

M.Ö 30- Eski Mısır'da Kraliçe Kleopatra intihar etti.

1908- Hicaz Demiryolu açıldı.

1922- Büyük Taarruz zaferle sonuçlandı.

1924- Gazi Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık Meydan Savaşı'nın ikinci yıl dönümünde, Dumlupınar'da "Meçhul Asker Anıtı"nın temelini attı.

1924- Türkiye İş Bankası, ilk işlemini yaparak faaliyetlerine başladı. Bankanın kuruluş sermayesi 1 milyon liraydı.

1930- Ankara Sivas demir yolu hattı ve Sivas İstasyonu, Başbakan İsmet Paşa'nın konuşmasıyla hizmete açıldı.

1937- Van Gölü'nde ilk vapur seferi yapıldı.

1937- Atatürk'ün manevi kızı Sabiha Gökçen'e, 1935'te girdiği Eskişehir Hava Mektebi'nde "tayyareci diploması" verildi.

1952- Erzurum'da Aziziye Anıtı açıldı.

1974- BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs'taki çarpışmalar yüzünden evlerini terk edenlerin güven içinde geri dönmelerine izin verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya ortak karar tasarısını oy birliğiyle kabul etti.

1992- İran sınırından sızarak Alan Karakolu'na saldıran teröristlerden 43'ü öldürüldü.

2000- Tiyatro sanatçısı Gürdal Tosun, tedavi gördüğü İzmir SSK Bozyaka Hastanesinde yaşama veda etti.

2011- Cumhurbaşkanı Gül, 30 Ağustos Zafer Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Günü dolayısıyla Genelkurmay Karargahı'nda düzenlenen törende "Başkomutan" sıfatıyla kutlamaları kabul eden ilk Cumhurbaşkanı oldu.

2012 - Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi, 1979'da gerçekleşen İran İslam Devrimi'nden bu yana İran'ı ziyaret eden ilk Mısır Cumhurbaşkanı oldu.

2012-  Londra Paralimpik Oyunları, 80 bin kişilik Olimpiyat Stadı'nda düzenlenen görkemli açılış töreniyle resmen başladı.

31 Ağustos

869- İslam bilgini Buhari öldü.

1867- Fransız şair Charles Baudlaire öldü.

1876- V. Murat tahttan indirildi; yerine kardeşi II. Abdülhamit padişah oldu.

1890- Brüksel Genel Senedi ile köle ticareti yasaklandı.

1928- Bertolt Brecht'in "Üç Kuruşluk Opera" adlı oyununun ilk gösterimi Berlin'de yapıldı.

1930- Vilayet ve şehremanetinin birleştirilmesine karar verildi. Valiler, aynı zamanda belediye başkanı oldu.

1970- İzmir'de Akdeniz Olimpiyatları'nın yapılacağı "Halkapınar spor tesisleri" inşaat sırasında yandı.

1988- Sarp Sınır Kapısı açıldı.

1988- Irak'ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından geçmeye başladı.

1997- Galler Prensi ve İngiliz Veliahdı Prens Charles'ın eski eşi Prenses Diana, Paris'te geçirdiği trafik kazasında öldü. Kazada, Diana'nın sevgilisi Dodi El Fayed ve şoförü de öldü.

2003- Siyaset dünyasının ünlü organizatörü Erkal Zenger öldü.

2005- Irak'ın başkenti Bağdat'ta bir köprü üzerinde çıkan izdiham, çoğu Şii hacı adayı bin kişinin ölümüne yol açtı.

2012- Milli futbolcular Arda Turan ve Emre Belözoğlu'nun da forma giydiği İspanya'nın Atletico Madrid takımı, İngiltere temsilcisi Chelsea'yi 4-1 yenerek, UEFA Süper Kupa'nın sahibi oldu.

1 Eylül

1481- Galatasaray Lisesi, devlet adamı yetiştirilmesi amacıyla Sultan II. Bayezid tarafından kuruldu. Okulda 1868'de Fransızca eğitime geçildi.

1715- Beş yaşında tahta geçen, 72 yıl Fransa'yı yöneten, Fransızların "Güneş Kral"ı XIV. Louis öldü.

1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.

1922- Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık Meydan Savaşı'nın kazanılması üzerine emrini verdi: "Ordular! İlk Hedefiniz Akdeniz'dir. İleri!"

1923- Japonya'nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde deprem: 300 bin kişi öldü.

1924- Ankara Devlet Konservatuvarının temelini oluşturan "Musiki Muallim Mektebi" Ankara'da açıldı.

1925- Birinci Tıp Kongresi Ankara'da toplandı.

1929- Arapça ve Farsça dersleri okullardan kaldırıldı.

1933- Denizyolları İşletmeleri devlet tekeline alındı.

1939- Almanya'nın Polonya'ya saldırması üzerine, II. Dünya Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın başlamasının 50. yılında "Dünya Barış Günü" ilan edildi.

1947- Amerikan Yardım Antlaşması imzalandı.

1949- İstanbul Radyosu deneme yayınına başladı.

1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman 67 yaşında İstanbul'da öldü.

1969- Muammer Kaddafi, Libya'da askeri bir darbeyle Kral İdris'i devirdi.

1974- Magosa'ya bağlı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk'ün, öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.

1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi'ni 9 saat 2 dakikada geçerek dünya rekoru kırdı.

1982- İlk ve ortaöğretimde din dersi zorunlu kılındı.

1998- Türk sinemasına 46 yıldır hizmet veren yönetmen Osman F. Seden vefat etti.

2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara'ya 30 kilometre uzaklıkta trafik kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül'de öldü.

2006- Lübnan'da oluşturulacak barış gücüne Türk askerinin gönderilmesine ilişkin Hükümet Tezkeresi, TBMM Başkanlığına sunuldu.

2007- İngiliz ordusunun 1930'lu yıllarda yüzlerce Hindu asker üzerinde hardal gazının etkilerini araştıran deneyler yaptığı ortaya çıktı.

2010- Şehirlerarası trafikteki otomobillerin hız sınırı çift yönlü yollarda saatte 90, bölünmüş yollarda ise 110 kilometreye çıkartıldı.

2012- Beşiktaş Kulübü'nün yaşayan en eski başkanı, eski Gençlik ve Spor Bakanı Talat Asal 90 yaşında İstanbul'da vefat etti. - Ankara