Haftanın Tarihine Bakış

Cumhuriyet tarihinin çok partili siyasal yaşama geçişteki ikinci denemesi olan Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF), 12 Ağustos 1930'da kuruldu.

Paris Büyükelçisi Ali Fethi (Okyar) Bey, Türkiye'ye dönüşünde, Atatürk'ün isteğiyle SCF'yi kurdu. SCF, Terakkiperver Cumhuriyet Partisi (17 Kasım 1924 - 5 Haziran 1925) denemesinden sonra, Cumhuriyet tarihinde kurulan ikinci muhalefet partisiydi. SCF'nin kuruluşu, Türkiye'nin çok partili siyasal yaşama geçişinde önemli deneme olarak kabul ediliyor.

SCF'nin programında, cumhuriyet ilkelerine bağlılık vurgulanıyor, özellikle ekonomik ilkeler konusunda Cumhuriyet Halk Fırkası'ndan (CHF) ayrılıyordu. Programda özel girişimciliğe ağırlık verilirken, yabancı sermayeyi teşvik ön plana çıkıyordu. Fethi (Okyar) Bey'in başkanlığında örgütlenen parti özellikle kıyı bölgelerinde ilgi gördü. Partideki bazı isimler daha sonra Demokrat Parti'nin (DP) kuruluşunda da yer alacaktı. Bunlar arasında Aydın il başkanlığını üstlenen Adnan Menderes de bulunuyordu.

SCF'nin gördüğü ilgi, başta CHF yönetimi olmak üzere değişik çevrelerde rahatsızlık yarattı, Atatürk karşıtlarının bu partide toplanmaya başladığı tartışmaları başladı. SCF yönetimi, bu sürecin sonunda, 17 Kasım 1930'da partinin feshini kararlaştırdı.

Programında, partinin cumhuriyetçi, milliyetçi ve laiklik ilkesine bağlı olduğu vurgulanıyor, yabancı sermayenin ülkeye girmesinin özendirilmesi isteniyor, ekonomik yaşamda sürekli devlet müdahalesine karşı çıkılıyordu.

Belli başlı diğer olaylar:

7 Ağustos

1648- Sultan İbrahim'den sonra, IV. Mehmet tahta çıkarıldı.

1924- Güneydoğu'da sınırında Nasturi ayaklanması baş gösterdi.

1941- Hintli şair Rabindranath Tagore 80 yaşında yaşamını yitirdi.

1945- Nüfus sayımı için evlere numara verilmesi kararlaştırıldı.

1946- Türkiye, Sovyetler Birliği'nin, Boğazlar statüsünün değiştirilmesine yönelik isteklerini reddetti.

1960- Küba, tüm ABD mal varlığını kamulaştırdı.

1962- Besteci Neveser Kökteş 58 yaşında hayatını kaybetti.

1964- ABD Kongresi, Başkan Johnson'a Vietnam'a asker gönderme yetkisi verdi.

1964- Türk jet uçakları, Kıbrıs'a harekat düzenledi. Bu operasyon, 10 Ağustos'ta şartlı olarak durduruldu. Kıbrıs'a çıkarma yapacağı sanılan Türkiye, birliklerini geri çekti.

1982- Ermeni terör örgütü ASALA, Türkiye'deki ilk saldırısını yaptı. İki teröristin Esenboğa Havaalanı'ndaki saldırısında bir terörist ölü, öteki yaralı ele geçirildi. Saldırıda 8 kişi öldü, 72 kişi yaralandı.

1990- Türkiye, BM'nin aldığı Irak'a zorunlu yaptırım kararını ilk uygulayan ülkelerden oldu, Kerkük- Yumurtalık petrol boru hattını kapattı.

1998- Kenya ve Tanzanya'daki ABD elçiliklerine bomba atıldı, 224 kişi öldü.

1998- Tarihi eser kaçakçılığından 4,5 yıl hapse mahkum olduktan sonra Türkiye'den kaçan Ayşegül Tecimer için kırmızı bülten çıkarıldı. 15 Temmuz 2001'de Tecimer, Fas- Marakeş'te gözaltına alındı, 16 Temmuz'da tutuklandı. 5 Eylül'de serbest bırakıldı. 11 Eylül'de Fas, Türkiye'nin iade başvurusunu reddetti.

2008- Rusya ile Gürcistan arasında savaş çıktı. Çatışmalarda bin 700 civarında sivil öldü.

2015- Kilis'te, Suriye sınırındaki 4 bölge, 10 gün süreyle özel güvenlik bölgesi ilan edildi.

2016- "Türkiye'nin en geniş katılımlı mitingi" olarak tarihe geçecek İstanbul Yenikapı'daki "Demokrasi ve Şehitler Mitingi", her siyasi görüşten milyonlarca insanı vatan uğrunda "tek yürek" yaptı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Başkanı İsmail Kahraman, AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Binali Yıldırım, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin yaptığı konuşmalar, kentlerde meydanlara kurulan dev ekranlardan canlı olarak coşkuyla izlendi, atılan sloganlarla birlik ve beraberlik mesajı verildi.

8 Ağustos

1928- İstanbul Taksim'de, İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica'nın yaptığı "Cumhuriyet Anıtı" törenle açıldı.

1949- Avrupa Konseyi ilk toplantısını Strasbourg'ta yaptı. Türkiye, Avrupa Konseyine kabul edildi.

1951- CHP'nin mallarının Hazineye devrini öngören yasa kabul edildi. Halkevleri de kapatıldı.

1963- ABD, İngiltere ve Sovyetler Birliği, nükleer denemelerin durdurulması konusunda yaptıkları antlaşmayı Kremlin'de imzaladı.

1964- Kıbrıs'a düzenlenen harekat sırasında uçağı isabet alan Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel paraşütle atladı. Yaralanan Topel, Kıbrıs Rum kesimindeki hastanede şehit oldu.

1974- ABD Başkanı Richard M. Nixon, "Watergate" skandalının yarattığı kamuoyu baskısı sonucu istifa etti. Nixon, istifa eden ilk ABD Başkanı oldu. Başkanlık görevini, yardımcısı Gerald Ford devraldı.

1981- Türkiye'nin ilk turizm havaalanı olan Dalaman Havaalanı açıldı.

1985- Şair Abdülkadir Bulut 42 yaşında yaşamını yitirdi.

1988- İran-Irak Savaşı'nda ateşkes ilan edildi.

1998- Öykü yazarı Bekir Yıldız hayatını kaybetti.

2013- Fenerbahçeli yüzücü Serkan Atasay, İtalya'nın Torino kentinde düzenlenen Dünya Masterlar Oyunları'nda 40-44 yaş grubunda, 50 metre sırtüstünde dünya rekoru kırdı.

2015- ABD'li kadın yüzücü Katie Ledecky, 16. Dünya Su Sporları Şampiyonası'nda 800 metrede aldığı altın madalyayla aynı şampiyonada 200, 400, 800 ve 1500 metre serbestte altın madalya kazanan ilk isim oldu.

2016- Bakanlar Kurulu toplantısı sonrası açıklamalarda bulunan Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş, "Bugüne kadar emniyet kayıtlarına göre 25 milyon vatandaşımız demokrasi nöbetine, bütün illerimizde, ilçelerimizde, katılmıştır." ifadesini kullandı.

Kurtulmuş, bugün itibarıyla kamu personelinin izin yasağının kaldırıldığını bildirdi.

9 Ağustos

1543- Osmanlı orduları Estergon Kalesi'ni fethetti.

1915- Anafartalar Grubu Komutanı Miralay Mustafa Kemal Paşa komutasındaki ordu, Conkbayırı'nda İtilaf Devletleri ordularını yendi. I. Anafartalar Zaferi kazanıldı.

1915- Barbaros Hayrettin zırhlısı, Bolayır önlerinde E-11 düşman denizaltısı tarafından batırıldı.

1928- Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, İstanbul Sarayburnu Parkı'nda, CHP'nin düzenlediği gecede, yeni Türk harflerini tanıttı.

1936- Berlin Olimpiyatları'nda milli güreşçilerimizden Yaşar Erkan 62 kiloda şampiyon oldu.

1945- ABD, ikinci atom bombasını Nagazaki'ye attı: 37 bin kişi öldü, 40 bin kişi yaralandı.

1954- Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında, "Balkan Paktı" adı verilen ittifak kuruldu.

1972- İstanbul Üniversitesinin eski Rektörü Prof. Dr. Sıddık Sami Onar 75 yaşında İstanbul'da vefat etti.

1976- Çin Halk Cumhuriyeti lideri Mao yaşamını yitirdi.

1980- Kahramanmaraş olayları davası sonuçlandı: 22 kişiye idam cezası verildi.

1997- Elli dört gazeteci cemiyeti ile derneğinin oluşturduğu Gazeteciler Federasyonu kuruldu.

2009- İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, ikinci "Ergenekon" davası ile iddianamesini 5 Ağustosta kabul ettiği üçüncü "Ergenekon" davasının birleştirilmesini kararlaştırdı.

2010- Fransız oyuncu Bruno Cremer, 80 yaşında kanserden hayatını kaybetti.

2011- Akdeniz Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İsrafil Kurtcephe, dünyanın ilk rahim naklini gerçekleştirdiklerini duyurdu.

2013- Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta bir Türk pilot ve yardımcısı kaçırıldı. Türk pilot ve yardımcısını kaçıranlar, Suriye'de rehin tutulan 9 Lübnanlının serbest bırakılması talebinde bulundu.

2015- Gazeteci-yazar, ressam Fikret Otyam, Antalya'da tedavi gördüğü hastanede, 89 yaşında hayatını kaybetti.

2016- Ankara Büyükşehir Belediye Meclis toplantısında alınan kararla Kızılay Meydanı'nın ismi, "15 Temmuz Kızılay Milli İrade Meydanı", Genelkurmay Kavşağının ismi de "15 Temmuz Şehitler Meydanı" olarak değiştirildi.

10 Ağustos

1876- Padişah V. Murat akli dengesini yitirdiği gerekçesiyle tahttan indirildi.

1914- İngiliz donanmasından kaçan Alman zırhlıları "Goeben" ve "Breslau", Çanakkale'den geçerek, Osmanlı devletine sığındı. Satın alındığı açıklanan bu zırhlılara "Yavuz" ve "Midilli" adları verildi.

1920- İstanbul Hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında Sevr Antlaşması imzalandı.

1920- Ankara'da "Yenigün" gazetesi yayımlanmaya başladı.

1950- Bulgaristan'da uygulanan asimilasyon politikası üzerine Türkiye'ye göç başladı. 1951'e kadar 150 binden fazla Türk göç etti.

1954- Murat Güler, Manş Denizi'ni yüzerek geçen ilk Türk yüzücüsü oldu.

1982- Ermeni asıllı Türk vatandaşı Artin Penik, terör örgütü ASALA'yı protesto etmek için Taksim Meydanı'nda kendini yaktı.

1994- Türkiye'nin ilk uydusu Türksat 1B, Fransız Guyanası'ndaki Kourou Üssü'nden fırlatıldı ve geçici yörüngesine oturdu. Böylece Türkiye, uzayda uydusu olan 18 ülke arasına girdi.

2006- DİSK'in kurucularından ve eski Genel Başkanı Kemal Nebioğlu vefat etti.

2007- TBMM Genel Kurulunda, CHP'den Güldal Mumcu ile MHP'den Meral Akşener, 38 yıl aradan sonra kadın başkan vekilliği görevine seçildi.

2007- Amerikalı fotoğrafçı Joe O'Donnell 85 yaşında yaşamını yitirdi.

2011- "Kamuoyunu yönlendirme amaçlı internet siteleri" davasında haklarında yakalama emri çıkarılan 14 sanıktan 1. Ordu Komutanı emekli Orgeneral Hasan Iğsız, çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

2011- Çin'in ilk uçak gemisi "Varyag" ülkenin kuzeydoğusundaki Dalian Limanı'nda deneme seferine çıktı.

2013- Irak'ın kuzeyindeki Tuzhurmatu ilçesinde düzenlenen intihar saldırısında 8 kişi öldü, 50 kişi yaralandı. Bağdat'ta gerçekleştirilen saldırılarda da 15 kişi hayatını kaybetti, 35 kişi yaralandı.

2015 - ?Bakanlar Kurulu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel'e "Devlet Şeref Madalyası" verilmesini kararlaştırdı.

2016- Diyarbakır'ın Sur ilçesinde polis servis aracına PKK'lı teröristlerce bombalı araçla düzenlenen saldırıda aynı aileden 5 kişi hayatını kaybetti, 5'i polis 13 kişi yaralandı.

2016- Gözaltına alındıktan sonra adli kontrol kararıyla serbest bırakılması sonrası Bulgaristan'a kaçan FETÖ'nün "para kasası" olarak nitelenen örgüt üyesi Abdullah Büyük, Türkiye'ye iade edildi.

11 Ağustos

1473- Fatih Sultan Mehmet'in komuta ettiği Osmanlı ordusu, Otlukbeli Savaşı'nda Uzun Hasan komutasındaki orduyu yenerek, Akkoyunlu Beyliği'ne son verdi.

1480- Gedik Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı donanması, İtalya'nın Otranto Limanı'nı zapt etti.

1923- İsmet İnönü, Lozan Anlaşması'nı imzaladığı kalemi İstanbul Üniversitesine armağan etti.

1929- Türk Yerli Mallar Sergisi, Galatasaray Lisesi'nde açıldı.

1934- "Alkatraz Kuşçusu" filmine konu olan, ABD'de San Francisco'daki Alkatraz Adası hapishanesi hizmete girdi.

1952- Ürdün Meclisi, şizofrenisi nedeniyle tahtta kalması sakıncalı görülen Kral Tallal'ın yerine oğlu Veliaht Prens Hüseyin'i kral seçti.

1961- Yassıada duruşmaları 9 ay 25 gün sonra sona erdi.

1961- İstanbul'da 92 yıldır hizmet veren tramvaylar kaldırıldı.

1980- Çin'de Mao dönemi resmen tarihe karıştı. Komünist Partisi Merkez Komitesi, Mao ile ilgili tüm resim, demeç ve afişleri yasakladı.

1999- Bin yılın son güneş tutulması gerçekleşti.

2005- Çanakkale'deki Troya Antik Kenti'nin 18 yıllık kazı heyeti başkanı Prof. Dr. Manfred Osman Korfmann 63 yaşında Almanya'da öldü.

2008- Halkçı Parti ile birleşme sürecinde kendini fesheden Sosyal Demokrasi Partisi'nin (SODEP) eski genel başkanlarından Cezmi Kartay vefat etti.

2009- Sinema ve tiyatro oyuncusu Aykut Oray, Köyceğiz'de kaldığı otelde ölü bulundu.

2012- İran'ın batısında 6,0 ve 6,2 şiddetinde meydana gelen depremlerde 306 kişi hayatını kaybetti.

2012- Bangladeş'in kuzeydoğusundaki bir camiye yıldırım düşmesi sonucu 10 kişi öldü.

2015- Uluslararası Atletizm Federasyonu (IAAF), 2005 ve 2007'de düzenlenen dünya şampiyonlarına katılan 28 sporcunun yeniden yapılan doping testlerinde "olumsuz bulgulara" rastlandığını ve haklarında disiplin soruşturması başlatıldığını açıkladı.

2016- Sakarya'da, FETÖ'nün darbe girişimine ilişkin soruşturma kapsamında eski milletvekili Hakan Şükür hakkında "silahlı terör örgütüne üye olmak" suçundan resen yakalama kararı çıkarıldı.

2016- Niğde'de Kınık Höyük'te yapılan kazı çalışmalarında Pers dönemine ait 2 bin 500 yıllık tapınak bulundu.

12 Ağustos

1851- İlk düz dikiş makinesini 1850'de Boston'da imal eden Isaac Singer, buluşunun patentini aldı.

1877- Thomas Alva Edison, "Edisonphon" adını verdiği ilkel gramofonu geliştirdi.

1908- Ford marka ilk otomobil üretildi.

1910- İstanbul Moda'da ilk tenis kortu açıldı.

1930- Eski başbakanlardan Paris Büyükelçisi Ali Fethi (Okyar) Bey, "Serbest Cumhuriyet Fırkası"nı kurdu.

1953- Sovyetler Birliği ilk hidrojen bombasını gizlice denedi.

1955- Çağdaş Alman edebiyatının önde gelen isimlerinden yazar Thomas Mann öldü.

1960- İlk Amerikan haberleşme uydusu "Echo One", Cap Canaveral'dan fırlatıldı.

1964- "007 James Bond"un yaratıcısı, yazar Lan Fleming öldü.

1977- Araştırmacı yazar Kerim Sadi 77 yaşında yaşamını yitirdi.

1998- Devlet İstatistik Enstitüsü, 30 Kasım 1997'de yapılan genel nüfus sayımının sonuçlarını açıkladı. Buna göre, Türkiye'nin nüfusu: 62 milyon 870 bin 30.

1999- Şair Can Yücel, İzmir'de yaşama veda etti.

1999- "Yılkı Atı" romanının yazarı, şair, ressam ve gazeteci Abbas Sayar öldü.

2000- Rus Kursk denizaltısı, Barents Denizi'nde 112 mürettebatıyla battı.

2000- Tiyatro ve sinema sanatçısı Güzin Özipek hayatını kaybetti.

2008- Terör örgütü DHKP/C'nin elebaşı Dursun Karataş'ın avukatı Taylan Tanay, müvekkilinin 11 Ağustos'ta Hollanda'da öldüğünü açıkladı.

2015- Çin'in kuzeyindeki Tiencin kentindeki liman bölgesinde bulunan bir lojistik firmasının deposunda meydana gelen patlamada 164 kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 700 kişi yaralandı. Patlamada 9 kişi kayboldu.

2016- Adana'da, "Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması'na (FETÖ/PDY)" yönelik soruşturma kapsamında açılan davada, firari sanıklar Fethullah Gülen ile Ömer Ekinci, Kemal Elibal ve Cemal Soncu'nun tüm mal varlıklarına el konulmasına karar verildi.

13 Ağustos

1910- Modern hemşireliğin kurucusu Florence Nightingale, İngiltere'de öldü.

1923- Mustafa Kemal, yeniden Büyük Millet Meclisi Başkanı seçildi.

1961- Doğu Almanya yönetimi, Batı'ya kaçışları önlemek için, Berlin sınırını dikenli tellerle kapattı. 20 Ağustos'ta bu tellerin yerine, daha sonra "Utanç Duvarı" denilecek beton duvar örülmeye başlandı.

1966- Çin'de Mao "Kültür Devrimi"ni ilan etti.

1993- Eski Cumhuriyet Senatosu başkanlarından Tekin Arıburun öldü.

1999- Uluslararası tahkim yolunu açan anayasa değişikliği kabul edildi.

2003- Sinemanın karakter oyuncusu Kazım Kartal 67 yaşında yaşamını yitirdi.

2007- Dünyanın en yaşlı insanı olarak bilinen 114 yaşındaki (4 Ocak 1893 doğumlu) Japon Yone Minagava "yaşlılıktan" öldü.

2011- Türkiye, 2020 Olimpiyat Oyunları'nı düzenlemek için adaylığını resmen açıkladı.

2015- DEAŞ, Irak'ın başkenti Bağdat'ta, Şiilerin yoğunlukta yaşadığı Sadr semtinde bir pazar yerine bomba yüklü tırla saldırı düzenledi. Saldırıda 45 kişi öldü, 105 kişi yaralandı.

2016- Milli Savunma Bakanlığınca hazırlanan "Türk Silahlı Kuvvetleri Orduevleri, Askeri Gazinolar, Kışla Gazinoları ve Vardiya Yatakhaneleri ile Eğitim Merkezleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Değişiklikle, mevcut yönetmeliğin 11. maddesinde geçen "kıyafet" kavramına, uygulamadaki bazı aksaklıklar nedeniyle açıklık getirildi. Böylece, Nüfus Hizmetleri Kanunu'nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 131'inci maddesinin birinci fıkrası esaslarına uygun şekilde tanımlanan "Kıyafet" kavramına, "kadınların alın, çene ve yüzleri açık olmak şartıyla başörtülü." ifadesi eklendi.