Hangi illerde sokağa çıkma yasağı ilan edildi? İstisna dışında olanlar kimler?

İçişleri Bakanlığı, geçtiğimiz hafta sonu İstanbul, Ankara ve İzmir'in de aralarında bulunduğu 30 büyükşehir ve Zonguldak'ta hafta sonu için sokağa çıkma yasağı ilan etmişti. Yasağın sona ermesinin ardından "Yeniden sokağa çıkma yasağı ilan edilecek mi?" sorusunun cevabı merak ediliyordu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Pazartesi günü yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında bu soruya da yanıt verdi. Erdoğan, hafta sonu 17 Nisan gecesi saat 24.00'te başlayacak olan sokağa çıkma yasağının 19 Nisan pazar gecesi 24.00'te sona ereceğini duyurdu.

Peki hangi illerde sokağa çıkma yasağı ilan edildi? Sokağa çıkma yasağı ne zaman başlıyor ve ek genelgeyle kimler kapsam dışı? İşte merak edilenler.

HANGİ İLLERDE SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI İLAN EDİLDİ?

İçişleri Bakanlığı valiliklere gönderdiği genelge ile büyükşehir statüsündeki 30 il ve Zonguldak'ta, hafta sonunda sokağa çıkma yasağı uygulanacağını duyurdu. İçişleri Bakanlığının 81 il valiliğine gönderdiği genelgede, yarın gece saat 24.00 itibarıyla büyükşehir statüsündeki Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon ve Van ile Zonguldak il sınırları içinde bulunan tüm vatandaşların 2 gün süreyle sokağa çıkmalarının yasaklandığı belirtildi.

HANGİ KURUM VE İŞLETMELER AÇIK OLACAK?

Genelgede, yasak süresince açık kalacak işyeri/kurum, kuruluşlar şöyle:

- Fırınlar

- İlaç, tıbbi cihaz ve dezenfektan üreten, satan ve nakliye eden yerler

- Sağlık kuruluşları, eczaneler, veterinerler

- Zorunlu kamu hizmetlerinin sürdürülmesi için gerekli kamu kurum ve kuruluşları ile işletmeler (Havalimanları, limanlar, sınır kapıları, gümrükler, karayolları, huzurevleri, yaşlı bakım, rehabilitasyon ve acil çağrı merkezleri, AFAD birimleri, Vefa Sosyal Destek birimleri ve benzerleri),

- Valilikler ve kaymakamlıklar tarafından yerleşim merkezleri için her 50 bin nüfusa bir ve il sınırları içinden geçen şehirlerarası karayolu, varsa otoyol üzerinde her 50 kilometre için bir olmak üzere belirlenecek sayıda akaryakıt istasyonu ve lastik tamircisi,

- Doğalgaz, elektrik, petrol sektöründe stratejik olarak faaliyet yürüten büyük tesis ve işletmeler,

- PTT, su, gazete ve mutfak tüpü dağıtım şirketleri,

- Hayvan barınakları, hayvan çiftlikleri ve hayvan bakım merkezleri,

- Sağlık hizmetlerinin kapasitesini artırmaya yönelik acil inşaat, donanım gibi faaliyetleri yürüten işletme/firmalar,

- Bulunduğu yerin İl/İlçe Hıfzıssıhha Kurulu tarafından izin verilmesi şartı ile makarna, un, süt, et, balık üretimi gibi temel gıda maddelerinin üretiminin yapıldığı tesisler ve kâğıt, kolonya üretimi başta olmak üzere hijyen malzemeleri ile bu malzemelerin üretimi için ihtiyaç duyulacak hammaddelerin üretiminin yapıldığı tesisler,

- Yurt içi ve dışı taşımacılık

- Oteller ve konaklama yerleri,

- Gıda, temizlik ve ilaç gibi sektörlere ambalaj sağlayan üretim tesisleri,

- Çalışanları inşaat alanında bulunan şantiyede konaklayarak yapımı devam eden büyük inşaatlar

- Gazete, radyo ve televizyon kuruluşları ile gazete basım matbaaları"

SOKAĞA ÇIKMA YASAĞINDA KİMLER İSTİSNA TUTULACAK?

Genelgede sokağa çıkma yasağı kapsamı dışında tutulanlar da şöyle sıralandı:

- Açık olacak işyerlerinde çalışanlar,

- TBMM çalışanları

- Cenaze defin işlemlerinde görevli olanlar (din görevlileri, hastane ve belediye görevlileri gibi) ile birinci derece yakınlarının cenazelerine katılacak olanlar,

- Elektrik, su, doğal gaz, telekomünikasyon gibi kesintiye uğramaması gereken tedarik sistemlerinin sürdürülmesi ve arızalarının giderilmesinde görevli olanlar,

- Demir-çelik, cam, ferrokrom gibi sektörlerde faaliyet yürüten iş yerlerinin yüksek dereceli maden/cevher eritme fırınları ile soğuk hava depoları gibi zorunlu olarak çalıştırılması gereken bölümlerinde görevli olanlar,

- Bankalar başta olmak üzere yurt çapında yaygın hizmet ağı bulunan kurum, kuruluş ve işletmelerin bilgi işlem merkezlerinin çalışanları (asgari sayıda olmak kaydıyla),

- Bozulma riski bulunan bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretimi, işlenmesi, pazarlanması ve nakliyesinde çalışanlar,

- Küçük ve büyükbaş hayvanları otlatanlar, arıcılık faaliyetini yürütenler, sokak hayvanlarını besleyecek kişiler ile evcil hayvanlarının zorunlu ihtiyacını karşılamak üzere dışarı çıkacaklar (ikametinin önü ile sınırlı olmak kaydıyla),

- Yurt, pansiyon, şantiye gibi toplu yerlerde kalanların gereksinim duyacağı temel ihtiyaçların karşılanmasında görevli olanlar,

- İş sağlığı ve güvenliği nedeniyle iş yerlerinden ayrılmaları riskli olan çalışanlar (iş yeri hekimi gibi),

- Servis hizmeti vermek üzere dışarıda olduklarını belgelemek şartıyla teknik servis çalışanları,

- Tarımsal üretimin devamlılığı için gerekli olan ekim-dikim, sulama-ilaçlama gibi faaliyetler kapsamında bölgesel özelliklere göre İl/İlçe Hıfzıssıhha Kurullarınca izin verilenler,

- Tedarik zincirinin aksamaması amacıyla; marketler ve sebze-meyve hallerine mal, malzeme ve ürünlerin nakli, depolanması ve satışa hazırlanması aşamasında görevli olanlar.

YASAĞA UYMAYANLARA HANGİ YAPTIRIMLAR UYGULANACAK?

Genelgeye göre sokağa çıkma yasağına uymayanlara Umumi Hıfzısıhha Kanunu'nun 282. maddesi uyarınca 250 liradan 1000 liraya kadar para cezasının yanı sıra, aykırılığın durumuna Türk Ceza Yasası'nın 195. maddesine göre hapis cezasına kadar yaptırım uygulanabilecek.

TCK'nin 195. maddesi "Bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanmış veya bu hastalıklardan ölmüş kimsenin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına dair yetkili makamlarca alınan tedbirlere uymayan kişinin 2 aydan 1 yıla kadar hapis cezası" ile cezalandırılacağını hükme bağlıyor.

YASAĞIN YASAL DAYANAĞI NE?

İçişleri Bakanlığı 30 büyükşehir ile Zonguldak'ı kapsayan sokağa çıkma yasağını İl İdaresi Yasası'nın 11/C ve Umumi Hıfzı Sıhha Yasası'nın 27 ile 72. maddelerine dayanarak aldı.

İl İdaresi Yasası'nın 11/C maddesi, valilere, "kamu düzeni veya güvenliğinin olağan hayatı durduracak veya kesintiye uğratacak şekilde bozulduğu ya da bozulacağına ilişkin ciddi belirtilerin bulunduğu hâllerde on beş günü geçmemek üzere ildeki belirli yerlere girişi ve çıkışı kamu düzeni ya da kamu güvenliğini bozabileceği şüphesi bulunan kişiler için sınırlama; belli yerlerde veya saatlerde kişilerin dolaşmalarını, toplanmalarını, araçların seyirlerini düzenleme veya kısıtlama" yetkisi veriyor.

Umumi Hıfzısıhha Yasası'nın 27. maddesi, salgın hastalık halinde şehir, kasaba ve köylerde gerekli izolasyon önlemlerinin alınmasını, 72. madde ise salgın hastalıkların ortaya çıkması halinde, hangi önlemlerin nasıl alınacağını düzenliyor.

TÜRKİYE'DE SON YASAK NE ZAMAN UYGULANDI?

Türkiye genelinde sokağa çıkma yasağı son olarak, 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında ilan edilen sıkıyönetim döneminde uygulandı. Darbe sonrasında başlayan sokağa çıkma yasağı 1 Ağustos 1982'den itibaren kaldırıldı.

Sokağa çıkma yasağının ikinci uygulandığı alan ise nüfus sayımları oldu. 1927'den bu yana 5 yılda bir yapılan nüfus sayımı, uzun yıllar tüm ülkede sokağa çıkma yasağı ile yapıldı. Ancak, nüfus kayıtlarının Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi'ne geçilmesi 2003'de son kez sokağa çıkma yasağı ile sayım yapıldı ve 2007'den itibaren yasak uygulaması kalktı.

Doğu ve Güneydoğu'da uzun süren OHAL dönemi ve sonrasında kısmi sokağa çıkma yasakları uygulandı.

Ağustos 2015'te "çözüm sürecinin" sona ermesinin ardından PKK'ye karşı başlatılan operasyonlar kapsamında 1 Ocak 2019'a kadar 11 il ve 51 ilçede toplam 351 kez sokağa çıkma yasağı uygulandı.