Haftanın tarihine bakış

Nüfus yoğunluğu itibarıyla bugün ülkenin ikinci büyük kenti haline gelen Ankara, 13 Ekim 1923'te Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) kabul edilen tek maddelik yasayla Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti oldu.

Lozan Barış Antlaşması'nın TBMM tarafından onaylanmasından sonra İstanbul, 23 Eylül 1923'ten itibaren tahliye edilmeye başlandı. İstanbul'un işgal kuvvetlerince boşaltılması 6 Ekim 1923'te tamamlandı. Bunun ardından hükümet merkezi sorunu ortaya çıktı.

İsmet İnönü, arkadaşıyla Ankara'nın "başşehir" olmasını öngören tek maddelik kanun teklifini 9 Ekim 1923'te Meclise verdi.

Teklif 13 Ekim 1923 günü Meclis Genel Kurulunda görüşülerek kabul edildi. Ankara'nın başkent olarak belirlenmesi Cumhuriyet'in ilanı için de bir adım oldu.

Kore'de Türk birliği

Kore'ye gönderilen ilk Türk birliği 17 Ekim 1950 tarihinde Pusan Limanı'na ulaştı.

Kuzey Kore, 25 Haziran 1950'de, Güney Kore askerlerinin sınırı geçtiğini öne sürerek savaş ilan etti.

BM Güvenlik Konseyi, Güney Kore'nin acil yardım çağrıları üzerine toplandı ve yardım kararı aldı. Türkiye, bu kararın ardından ABD'den sonra Kore'ye asker gönderme kararı alan ikinci ülke oldu.

Kore'ye gönderilecek Türk askeri birliğini oluşturmak üzere Ayaş'taki 241. Piyade Alayı'nın personel sayısı 5 bin 90 kişiye çıkarıldı.

Tercihen gönüllülerden oluşan tugayın komutanlığına Tuğgeneral Tahsin Yazıcı, Alay Komutanlığına Piyade Albay Celal Dora getirildi. İskenderun'dan 25 Eylül 1950'de törenle uğurlanan ilk kafile, yaklaşık üç hafta süren deniz yolculuğunun ardından 17 Ekim 1950'de Kore'nin Pusan Limanı'na ulaştı.

Kore Türk Tugayı'na, Seul'ün kuzeybatısındaki Munson bölgesinin güvenliğini sağlama görevi verildi.

Türkiye'nin Kore'ye asker göndermesi, TBMM'nin 6 Aralık 1950 tarihli birleşimde, "dünya barışını kurmak, korumak ve insanlığın emniyet ve huzurunun sağlanması amacıyla Türk askerinin BM orduları saflarına katılması" yönündeki Başbakanlık Tezkeresi'nin kabulü kararına dayanıyordu.

Belli başlı öteki olaylar

11 Ekim

1689- Rus Çarı Büyük Petro öldü.

1811- İlk buharlı feribot Juliana, New York- New Jersey arasındaki seferlerine başladı.

1868- Thomas Edison ilk icadı elektrikli ses makinesi (fonograf) için patent aldı.

1881- David Houston, kameralar için rulo filmin patentini kaydettirdi.

1922- TBMM Hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında Mudanya Mütarekesi imzalandı.

1924- TBMM yeni binasına taşındı, Cumhuriyet Bayramı'nın ilk kutlama töreni burada yapıldı.

1926- Kıyafet Kanunu kabul edildi.

1929- Yavuz savaş gemisinin onarımı bitti. Gemi, Türk Deniz Kuvvetlerine teslim edildi.

1939- Albert Einstein, ABD Başkanı Roosevelt'e, atom bombası konusuna dikkatini çekmek için yazdığı ünlü mektubunu kaleme aldı.

1948- BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Ulusal Komisyonu kuruldu.

1963- Fransız şarkıcı Edith Piaf ve Fransız yazar ve ozan Jean Cocteau öldü.

1968- Apollo 7, ilk görevini astronotlar Wally Schirra, Donn Fulton Eisele ve R. Walter Cunningham ile başarıyla gerçekleştirdi.

1972- Milli Selamet Partisi (MSP) kuruldu.

1976- Çin'de, aralarında Mao Zedong'un eşi Çiang Çing'in de bulunduğu dört politbüro üyesi darbe yapmayı planladıkları gerekçesiyle tutuklandı.

1977- Fransız deniz bilimcisi Kaptan Cousteau, ünlü teknesi Calypso ile İstanbul'a geldi.

1979- Gazeteci Abdi İpekçi cinayeti zanlısı Mehmet Ali Ağca'nın yargılanmasına başlandı.

1980- Yönetmen Ali Özgentürk'ün "Hazal" filmi, 29. Uluslararası Mannheim Film Festivali'nde üç ödül aldı.

1980- Uzay istasyonu Salyut 6'da 185 gün kalarak rekor kıran Sovyet kozmonotlar dünyaya döndü.

1981- Erden Kıral'ın yönettiği "Bereketli Topraklar Üzerinde" filmi, Avrupa Film Festivali'nde birinci oldu.

1984- Avrupa Parlamentosu, Türkiye-Avrupa Ekonomik Topluluğu Karma Parlamento Komisyonunun yeniden kurulmasına karar verdi, fiili çalışmayı askıya aldı.

1984- "Challenger" ile uzaya çıkan astronot Kathy Sullivan, uzayda yürüyen ilk Amerikalı kadın oldu.

1987- 12 Eylül'de kapatılan Türkiye İşçi Partisinin son genel başkanı sosyolog Behice Boran, 77 yaşında vefat etti.

1999- "Yılanların Öcü", "Onuncu Köy" ve "Amerikan Sargısı'nın" yazarı Fakir Baykurt, Almanya'da hayatını kaybetti.

2005- Ünlü şair ve yazar Attila İlhan, yaşama veda etti.

2009- Türk sinemasının usta yönetmenlerinden Halit Refiğ vefat etti.

2011- Ukrayna'daki Turuncu Devrim'in simge ismi ve eski Başbakanı Yulya Timoşenko, ülkesini Rusya ile yaptığı gaz anlaşmasında zarara uğrattığı gerekçesiyle 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

2013- Makedonya'nın başkenti Üsküp'e bağlı Çayır Belediyesinde Türkçe resmi dil olarak kabul edildi.

2016- Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde dini, kültürel ve siyasi baskı uygulandığını savunduğu için "bölücülük" suçlamasıyla müebbet hapisle cezalandırılan Uygur Türkü ekonomist İlham Tohti'ye, İsviçre'de insan hakları ödülü verildi.

2018- Fener Rum Patrikhanesi Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin Moskova'daki Rus Ortodoks Kilisesi'nden ayrılma talebini kabul etti.

12 Ekim

1492- Cenovalı denizci Kristof Kolomb, karaya ayak bastı. Buraya "Aziz Kurtarıcı" anlamına gelen "San Salvador" adını verdi.

1579- Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa, bir Boşnak tarafından sarayında öldürüldü.

1926- Lotus davasına ait Türk-Fransız karar anlaşmazlığı, Cenevre Uluslararası Mahkemesine götürüldü.

1935- Ünlü İtalyan tenor Luciano Pavarotti doğdu.

1956- "Otuz Beş Yaş" şairi Cahit Sıtkı Tarancı, tedavi gördüğü Viyana'da 46 yaşında öldü.

1958- Başbakan Adnan Menderes yurttaşlardan "Vatan Cephesi" kurmalarını istedi.

1964- James Bond'un yaratıcısı İngiliz yazar Ian Fleming hayatını kaybetti.

1984- IRA, Margaret Thatcher'in kaldığı otele bomba attı. Thatcher kurtuldu, 5 kişi öldü.

1987- Türkiye Cumhuriyeti'nin altıncı Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, 84 yaşında vefat etti.

1991- Sovyetler Birliği Başkanı Gorbaçov ile diğer cumhuriyet liderlerinin bir araya geldiği Devlet Konseyi toplantısında, KGB'nin lağvedilmesi kararı alındı.

2004- İslami Cemiyet ve Cemaatleri Birliğinin yöneticisi Metin Kaplan, gözaltına alındığı Almanya'dan özel uçakla Türkiye'ye getirilerek, cezaevine konuldu.

2006- Fransa Ulusal Meclisinin sözde Ermeni soykırımının inkarının suç sayılmasına ilişkin yasa teklifini kabul etmesi tepkilere neden oldu.

2007- Nobel Barış Ödülü, küresel ısınmaya karşı mücadelesiyle son dönemde öne çıkan eski ABD Başkan Yardımcısı Al Gore ve BM Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli'ne (IPCC) verildi.

2008- Gazeteci, spiker, radyo televizyon alanındaki ilk devlet sanatçısı Nedret Selçuker, İstanbul'da yaşamını yitirdi.

2011- 48. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali kapsamında, "Geç Gelen Altın Portakallar" ödül töreni yapıldı, 1980 askeri darbesi nedeniyle yapılamayan festivalin ödülleri dağıtıldı.

2012- Nobel Barış Ödülü'ne Avrupa Birliği layık görüldü.

2015- Usta oyuncu, komedyen Levent Kırca, 67 yaşında İstanbul'da tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.

2017- Üniversiteye Giriş Sınavının adı "Yükseköğretim Kurumları Sınavı" olarak değiştirildi.

2017- ABD, UNESCO'dan, örgütün "İsrail karşıtı tutumunu" gerekçe göstererek çekilme kararı aldı.

13 Ekim

1911- İtalyanlar Derne'yi işgal etti.

1914- Garrett Morgan gaz maskesini icat etti ve patentini aldı.

1921- TBMM Hükümeti ile Kafkas Cumhuriyetleri ( Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan) arasında Kars Antlaşması imzalandı.

1923- TBMM'de, Ankara'nın hükümet merkezi olması kararlaştırıldı.

1955- Suna Kan, Viotti Keman Yarışmasında birinci oldu. Yarışma, ünlü İtalyan kemancı Giovanni Battista Viotti adına düzenlenmişti.

1968- Avustralya'ya ilk Türk işçi kafilesi hareket etti.

1973- "Halikarnas Balıkçısı" Cevat Şakir Kabaağaçlı, 87 yaşında vefat etti.

1983- 12 Eylül 1980'den sonra oluşturulan Danışma Meclisinin görevi sona erdi.

1986- Tiyatro sanatçısı Kamran Yüce, 60 yaşında trafik kazasında öldü.

1994- Mali Polis, Halil Bezmen'e ait trilyonlarca lira değerindeki antika, tarihi eser ve tabloyu, ABD'ye kaçırılmak üzereyken ele geçirdi.

1995- Prag'daki Dünya Grekoromen Güreş Şampiyonası'nda, 82 kiloda Hamza Yerlikaya Dünya Şampiyonu oldu.

1995- İngiliz fizikçi Joseph Rotblat ve içinde bulunduğu anti nükleer grup, Nobel Barış Ödülü'nü aldı.

1996- Radikal gazetesi yayın hayatına başladı.

1999- Gazeteci, sinema ve tiyatro yazarı Mahmut Tali Öngören vefat etti.

2005- Barış Harekatı öncesi yıllarda Kıbrıs'ta beş yıl gizli Türk Mukavemet Teşkilatını yöneten "Bozkurt" kod adlı emekli Tuğgeneral Kenan Çoygun, 81 yaşında Ankara'da yaşamını yitirdi.

2006- Anayasa değişikliğiyle milletvekili seçilme yaşı 25'e indirildi.

2012- Türkiye'den KKTC'ye yıllık 75 milyon metreküp içme ve sulama suyu taşıyacak KKTC Su Temin Projesi'nin su geçişi ve kara yapılarının temeli, Mersin'in Anamur ilçesinde atıldı.

2013- Hindistan'ın Madya Pradeş eyaletindeki köprüde yaşanan izdiham nedeniyle 109 kişi hayatını kaybetti.

2015- Filistin devletinin bayrağı, Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi'nde de göndere çekildi.

2016- Körfez İşbirliği Konseyi, FETÖ'yü terör örgütü olarak niteleyerek, Türkiye'nin örgütle mücadelesini desteklediğini bildirdi.

2016- Bob Dylan "Amerikan müziğinde yeni şiirsel anlatım yarattığı için" Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü.

14 Ekim

1808- Nizamı Cedid, Sekbanı Cedid adıyla yeniden kuruldu.

1925- Türkiye'de ilk betonarme köprü, Menderes Nehri üzerinde yapıldı.

1926- İstanbul'da ilk resmi nikah, Şehremini Muhittin Bey tarafından kıyıldı.

1944- Hitler'e suikastte rol alan Mareşal Erwin Rommel intihar etti.

1947- ABD test pilotu Chuck Yeager, ses duvarını aştı.

1973- Genel seçimler sonuçlandı. Cumhuriyet Halk Partisi 187, Adalet Partisi 148, Milli Selamet Partisi 48 milletvekilliği kazandı.

1982- Yaşar Kemal, Fransa'da Uluslararası Cino del Duca Ödülü'nü aldı.

1987- Uluslararası Atatürk Barış Ödülü, Federal Almanya Cumhurbaşkanı Richard von Weizsaecker'e verildi.

1992- Rusya'nın en korkunç seri katili Andrei Chikatilo, 52 kadın ve çocuğu öldürmek veya yaralamak suçundan mahkum edildi. Chikatilo 1994'te idam edildi.

1994- Nobel Barış Ödülü, Yaser Arafat, İzak Rabin ve Şimon Peres'e verildi.

2003- Bağdat'ta Türk Büyükelçiliği yakınında bomba yüklü araç patlatıldı. Elçilik binası zarar gördü. Saldırgan öldü, altı kişi yaralandı.

2004- Organize suç örgütü elebaşı Alaattin Çakıcı, tutuklu bulunduğu Avusturya'dan Türkiye'ye getirildi. Tutuklanan Çakıcı, Tekirdağ'da F Tipi Cezaevine konuldu.

2005- Türk sinemasının kötü adamı olarak tanınan Bilal İnci, 69 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti.

2006- Ünlü bestekar Prof. Dr. Selahattin İçli 83 yaşında vefat etti.

2009- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, Bursa'da oynanan Türkiye-Ermenistan 2010 Dünya Şampiyonası grup eleme futbol maçını izledi.

2011- Milli Gemi (MİLGEM) Projesi kapsamında İstanbul Tersanesi Komutanlığında inşa edilen ve 27 Eylül'de hizmete alınan Türkiye'nin ilk milli savaş gemisi "TCG Heybeliada" tanıtıldı.

2013- Irak İnsan Hakları Bakanlığı, ülke genelindeki şiddet olaylarında bir yılda 158 çocuğun hayatını kaybettiğini, 854 çocuğun yaralandığını bildirdi.

2016- Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya'nın Suriye'deki Himeymim Üssü'nü süresiz kullanmasını öngören anlaşmayı onayladı.

2017- Galatasaray, Süper Lig'in 8. haftasında Atiker Konyaspor ile deplasmanda oynadığı maça 11 yabancı futbolcuyla çıkarak, Türk futbol tarihinde bir ilki gerçekleştirdi.

2020 - Hollanda'da hükümet, ölümcül hastalığı bulunan 1 ila 12 yaşlarındaki çocuklara ötanazi yapılmasına izin veren planı onayladı.

15 Ekim

1917- Fransızlarca tutuklanan ve Alman gizli servisine bilgi verdiğini kabul eden Hollandalı dansçı Mata Hari (Margaretha Geertruida), askeri mahkemece yargılandıktan sonra kurşuna dizildi.

1927- Gazi Mustafa Kemal Paşa, Cumhuriyet Halk Partisi Kurultayı'nda Büyük Nutuk'u okumaya başladı.

1928- Almanya'dan hareket eden dünyanın en büyük hava gemisi Graf Zeppelin, Amerika'da New Jersey'e ulaştı. Uçuş 111 saat sürdü.

1934- Mao Zedung'a bağlı yüz bin kişilik birlik, Çin'in güneydoğusundan kuzeydoğusuna kadar sürecek 10 bin kilometrelik "Büyük Yürüyüş"e başladı.

1937- Yeni harflerle basılan ilk kağıt paralar tedavüle çıktı. Üzerinde Atatürk'ün resmi bulunan 100 liralık banknotlar 1942'de tedavülden kaldırıldı.

1958- Şair Asaf Halet Çelebi, 51 yaşında vefat etti.

1961- Uluslararası Af Örgütü Londra'da kuruldu.

1961- Yeni anayasaya göre Meclis ve Senato seçimleri yapıldı.

1964- Sovyetler Birliği lideri Nikita Kruşçev, Karadeniz kıyısında tatildeyken görevden alındı. Yerini Leonid Brejnev aldı. Aleksey Kosigin başbakan oldu.

1993- Nobel Barış Ödülü, Nelson Mandela ve Frederik de Klerk'e verildi.

2008- Şair Fazıl Hüsnü Dağlarca, İstanbul'da vefat etti.

2013- Filipinler'in orta kesiminde meydana gelen 7,2 büyüklüğündeki depremde 144 kişi öldü, 291 kişi yaralandı.

2016- ABD Ulaştırma Bakanlığı, bataryası alev aldığı tespit edilen Samsung'un Galaxy Note 7 model akıllı telefonlarının uçaklara alınmasını yasakladı.

2017- Kırgızistan'da cumhurbaşkanı seçimlerini Sosyal Demokrat Parti'nin adayı Sooronbay Ceenbekov kazandı.

2018- Gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın Suudi Arabistan'ın İstanbul Başkonsolosluğu'nda kaybolmasıyla ilgili Türk yetkililer başkonsolosluk binasında inceleme yaptı.

16 Ekim

1793- Fransa Kraliçesi Marie Antoinette giyotinle idam edildi.

1924- Topkapı Sarayı müze olarak ziyarete açıldı.

1940- Varşova gettosu Nazi SS birlikleri tarafından kuruldu.

1964- Çin, ilk atom bombasını patlatarak dünyanın dördüncü nükleer gücü oldu.

1966- Türkiye-Sovyetler Birliği milli futbol karşılaşmasını Türkiye 2-0 kazandı.

1970- Enver Sedat, Mısır Devlet Başkanı oldu.

1981- Isparta Cezaevinden izinli çıkan Yılmaz Güney'in yurt dışına kaçtığı anlaşıldı.

1990- Sovyetler Birliği Cumhurbaşkanı Mihail Gorbaçov, serbest piyasa ekonomisine geçileceğini açıkladı.

2004- MKE'ye bağlı Çankırı Silah Fabrikasında Türkiye'nin ilk bomba atar silahı üretilmeye başlandı.

2007- TBMM Başkanvekili Güldal Mumcu, TBMM Genel Kurulunda, 34 yıl aradan sonra ilk kez bir kadın milletvekili olarak Meclisi yönetti.

2007- Brezilyalı ve Arjantinli paleontologlar, Arjantin'in Patagonya bölgesinde, 88 milyon yıl önce yaşamış, 32 ila 34 metre boyunda şimdiye kadar bilinmeyen bir türde dev bir otobur dinozorun fosilini bulduklarını açıkladı.

2013- Güney Asya ülkelerinden Laos'ta iç hatlar seferini yapan bir yolcu uçağının düşmesi sonucu 44 kişi öldü.

2015 - Türk sinemasında birçok önemli filme imza atan Memduh Ün, 95 yaşında hayatını kaybetti.

2015- Türkiye'nin 7. haberleşme uydusu Türksat 4B, Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü'nden başarıyla uzaya gönderildi.

2016- Milli motosikletçi Kenan Sofuoğlu, Dünya Supersport Şampiyonası'nın İspanya'daki 11. ayağını kazanırken en yakın takipçisi Randy Krummenacher'in yarış dışı kalmasıyla şampiyonluğunu ilan etti.

2017- Irak merkezi hükümetine bağlı güvenlik güçleri, Kerkük'teki askeri üs ve petrol kuyularını almak üzere başlattığı operasyonla Kerkük'ün tamamını kontrol altına aldı.

2017- Bilim insanları iki nötron yıldızının çarpışmasıyla oluşan katalizmik patlamada uzaya altın ve gümüş gibi değerli metallerin yayıldığını tespit etti.

2018- Cumhuriyet gazetesi yönetici ve yazarları hakkında açılan ve karara bağlanan davada firari oldukları için dosyaları ayrılan eski genel yayın yönetmeni Can Dündar ve İlhan Tanır hakkında kırmızı bülten çıkarılmasına hükmedildi.

2019- Eski Turizm ve Tanıtma Bakanı, eski CHP milletvekili ve Basın Konseyi Yüksek Kurulu Üyesi Orhan Birgit 92 yaşında hayata veda etti.

17 Ekim

1448- II. Kosova Savaşı başladı.

1849- Polonyalı besteci ve piyanist Frederick Chopin öldü.

1929- Nadir Han, Afganistan Kralı oldu.

1933- Albert Einstein, Nazi Almanyası'ndan göçmen olarak Amerika'ya geldi.

1938- Hastalığı iyice artan ve karın bölgesinde su toplanmaya başlayan Mustafa Kemal Atatürk, ilk ağır komaya girdi. Atatürk'e konulan teşhis sirozdu. Atatürk'ün sağlığıyla ilgili ilk resmi tebliğ de bu tarihte yayımlandı.

1945- Juan Peron, Arjantin Devlet Başkanı oldu.

1950- Kore'ye giden ilk Türk birliği, Pusan Limanı'nda sevgi gösterileriyle karşılandı.

1951- Türkiye'nin NATO'ya katılmasıyla ilgili protokol Londra'da imzalandı.

1956- Türkiye, ilk şeker ihracatını gerçekleştirdi.

1961- Paris polisi çok sayıda Cezayirli göstericiyi öldürdü ve bazılarını Sen Nehri'ne attı.

1962- Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, siyasi Af Kanunu'nu imzaladı. 258 Yassıada hükümlüsünün tahliyesine başlandı.

1972- Türkiye İşçi Partisi davası sonuçlandı, 21 sanığa ağır hapis cezası verildi. Genel Başkan Behice Boran 15 yıla mahkum edildi.

1975- BM, siyonizmin "ırkçılığın bir biçimi" olduğu kararını aldı.

2007- Avrupa Konseyi tarafından, Abdullah Oğuz'un yönettiği, Zülfü Livaneli'nin romanından uyarlanan "Mutluluk" filmine "İnsan Hakları Ödülü" verildi.

2008- Türkiye, Batı Avrupa Bölgesi'nden aday olduğu 2009-2010 dönemi BM Güvenlik Konseyi (BMGK) geçici üyeliği seçimlerinde, Batı Avrupa grubunda 1. turda üçte iki çoğunluğu alarak 151 oyla BMGK'nin geçici üyesi oldu.

2013- BM Genel Kurulunda yapılan oylamada Nijerya, Çad, Litvanya, Suudi Arabistan ve Şili, BM Güvenlik Konseyi'nin 2014-2015 dönemi geçici üyeleri seçildi.

2015- Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatılan Türksat 4B uydusundan ilk sinyal, Türkiye saatiyle 09.01'de İtalya'nın Fucino yer istasyonundan alındı.

2016- Irak Başbakanı Haydar el-İbadi Musul'u DEAŞ'tan kurtarma operasyonunun başladığını açıkladı. Peşmerge güçleri, Hazır Cephesi'nde 7 köyü örgütten geri aldı.

2017- Terör örgütü PKK/PYD, Suriye'de DEAŞ'ın kalesi olarak bilinen Rakka'nın tamamını ABD destekli operasyonla ele geçirdi.

2018- Şair-yazar Bahaettin Karakoç, Kahramanmaraş'ta tedavi gördüğü hastanede 88 yaşında hayatını kaybetti.

2018- Duayen foto muhabiri Ara Güler, İstanbul'da tedavi gördüğü hastanede 90 yaşında yaşamını yitirdi.